Zoals we hier al schreven: een pelgrim hoeft niet religieus te zijn. Je kunt pelgrimeren zonder gelovig te zijn, zoals je yoga kunt doen zonder boeddhist te zijn. En net als yoga is een pelgrimage een combinatie van geestelijke en fysieke oefening, die je helpt om rust en ontspanning te vinden, de geestelijke ruimte om te landen in jezelf, tegenover jezelf te gaan staan en jezelf te bevragen.
Onze reisdoelen zijn altijd christelijke pelgrimsroutes. Omdat wij nu eenmaal in die traditie staan, maar ook omdat er in deze traditie in ons deel van de wereld oeroude routes klaar liggen. De domkerk in Aken werd twaalfhonderd jaar geleden gebouwd door Karel de Grote. De Onze Lieve Vrouwe Sterre der Zee in Maastricht is ook al pakweg duizend jaar oud, in een stad die vijftienhonderd jaar geleden al een bisschop had. De weg tussen Maastricht en Aken, de oude Via Regia of Koninklijke Weg, takt aan op een netwerk van oeroude pelgrimswegen van Moskou en Kiev naar Santiago de Compostela, en van de Oostzee naar Rome. De route van Echternach naar Trier verbindt de pelgrim met de Angelsaksische zendeling Willibrord, die in Echternach begraven ligt, en die in 695 de eerste kerk stichtte op de plek waar nu de Utrechtse Domkerk ligt. Trier is een van de oude hoofdsteden van het Romeinse Rijk, waar de rooilijn van de Domkerk nog altijd ligt op de plek van de straat van een ‘nieuwbouwwijk’ uit 150 na Christus, waar ooit de eerste christenen in die stad bij elkaar kwamen. In Trier ligt bovendien het enige apostelgraf boven de Alpen (dat van de apostel Matthias, in een indrukwekkende kerk-met-abdij), en in de Domkerk wordt het Heilig Rock vereerd, naar verluidt de mantel die Jezus zelf gedragen zou hebben op de dag van zijn kruisiging. Hoe dat ook zij, uit je Kerstherinnering kun je misschien nog opduikelen dat Jozef en Maria naar Bethlehem moesten reizen, omdat de Romeinse keizer Augustus zo nodig een volkstelling wilde organiseren. Diezelfde keizer Augustus stichtte Trier in 39-38 voor Christus (en noemde de stad naar zichzelf, Augusta Treverorum). In 17 voor Christus bouwde hij in de Moezel een eerste brug.
Onzinnig geschiedenisfetisjisme? Wij denken van niet. Moderne mensen voelen zich vaak ontworteld, geleefd, niet meer opgenomen in een groter verband, in een groter verhaal. Ze voelen zich hip en digitaal en vrij – maar ook opgejaagd, in een keurslijf gedrukt, verslaafd aan social media, verdwaald in sociale chaos, informatiechaos en oriëntatiechaos.
Het lopen van paden die er al vele eeuwen liggen, het oversteken van een brug van 2000 jaar oud, het gaan in de voetstappen van vele generaties vóór jou, het geeft een kalme rust.
Voor ons is die christelijke traditie een levende traditie. Vanuit die traditie brengen wij diepte aan, vertellen wij verhalen, zingen we en bidden we en zoeken we de stilte. Maar dat betekent ook, dat onze pelgrims volstrekt zichzelf mogen zijn. Het christendom kent geen gewetensdwang. De ‘overtuigd ongelovige’ filosoof Ger Groot noemde het christendom ooit de enige godsdienst waar de twijfel een wezenlijk deel van uitmaakt. Het christendom plaatst mensen individueel, één op één voor God – en over wat er tussen jou en God gebeurt of niet gebeurt, mag niemand oordelen.
Wij als pelgrimagebegeleiders van Heilige Ruimte beseffen maar al te goed dat wij niet alle namen van God kennen, en dat we al evenmin weten in welke gedaante hij/zij/het zich aan jou wil voordoen. Wij kennen oude paden en inspirerende verhalen. Maar jij, pelgrim, loopt jouw eigen weg.