Respect lijkt het meest heilige woord dat wij, moderne mensen, kennen. ‘Laten we elkaar, iedereen, met respect behandelen.’ We lijken vergeten dat respect een tweederangshouding is. En relaties die gebaseerd zijn op respect, tweederangsrelaties. Respect is niet de norm, maar wat ons redt als we de norm (weer eens) niet halen.

Wat er dan mis is met respect? Niets. Werkelijk niets. Maar als we niet beseffen dat respect een devaluatie is, is respect vatbaar voor verdere devaluatie, uitholling. Dat zie je ook gebeuren: respect grenst in modern taalgebruik aan onverschilligheid. ‘Ik respecteer wat jij doet’, klinkt als: het kan me niet schelen wat jij doet. Ieder z’n ding. ‘Wij respecteren zijn beslissing’, zeggen regeringen over afgetreden bewindslieden, voetbalbesturen over opgestapte trainers en bedrijven over ontslagen werknemers. ‘Respecteren’ klinkt als: mooi, daar zijn we van af. Als bepaalde mensen een ander mens respecteren, betekent dat, dat ze kans zien om geld aan haar of hem te verdienen.

Was het maar zo, dat respect op deze manier een loos woord wordt. Het wordt een cynisch woord, een antifrase zelfs: en begrip dat zijn tegendeel bedoelt. En wie niet meer in respect gelooft, gaat op X tekeer zoals, nu ja, zoals de horden op X tekeer gaan.

Respect is een cruciale tweederangs grondhouding. Respect is het levensreddende vangnet als de liefde niet meer werkt. Als liefde niet de grondtoon kan zijn, moet je terugvallen op respect. Als je de liefde niet meer kunt opbrengen om de Heilige Ruimte van de ander groter te maken, vruchtbaarder, breng dan in elk geval het respect op om die Heilige Ruimte niet kleiner te maken, niet schraler.

Oke, maar beseffen dat ‘respect’ een verlieswoord is, wat verandert dat? Op het oog niets. Na liefdeverlies ligt respectloosheid op de loer. Wie liefde kapot zag gaan, heeft zo veel teleurstelling, zoveel pijn, dat hij ook de grens van het respect over zal willen gaan. 

Maar dan nog is dat anders dan het disrespect van X. Dat disrespect wortelt in de uitholling van respect als hoogste norm. Wie aangesproken wordt op deze vorm van disrespect, is zijn geloof in respect allang kwijt.

Disrespect na liefdeverlies komt dichter bij de kern: je ervaart het ook zelf als pijn, als schuld. Je hebt een verlies geleden dat zeer doet, dat schrijnt op je huid en bonkt in je aders. Als je dan vervolgens kunt terugvallen op respect, is er een wereld gered, een basis gebleven. Als je onder die grens zakt, besef je dat je door liefdeverlies iemand bent geworden die je nooit was, die je niet wilt zijn. Dat je derderangsgedrag bent gaan vertonen.

Wie respectloos is op de wijze van X, kan zomaar in de overtuiging leven dat hij met recht respectloos is. Het respect van de ander is immers ook fake. Wie respectloos is uit liefdeverlies, beseft dat hij eruit op moet klimmen om betekenisvol te kunnen blijven leven. Omdat je zelf de norm van de liefde niet wilt prijsgeven.