Afgelopen week verzorgden we voor een studentenvereniging een avond over ‘rust’. De opdracht was: geef ons handvatten, praktische, toepasbare kennis om de rust in je leven te vergroten. Het eerste wat we bedachten was, uiteraard, dat we het zouden kunnen hebben over het ritme van het klooster, het beoefenen van meditatie, lectio divina of andere methoden waar we avonden over verzorgen. Dingen die je aan je dagroutine kunt toevoegen. Maar ik aarzelde, geestelijk.
Is dit niet wat we overal al aangeboden krijgen? Zijn er tegenwoordig niet al duizenden podcasts, boeken, artikelen en cursussen over de meest uiteenlopende technieken om ‘rust’ in ons leven te bereiken? We denken dat we rust kunnen bereiken door elke dag te mediteren, elke dag yoga te doen of maar genoeg tijd voor onszelf in te plannen.
Zonder dat we het doorhebben wordt ‘rust’ een ding dat we toevoegen aan ons to-do lijstje. In plaats van het verwerven van échte rust, raken we in een ‘jacht’ op rust. In het ergste geval zitten we dan vaker ‘stil’ maar raken we geestelijk afhankelijk aan die momenten van stilte. Een stilte waarvan het nog maar de vraag is of het werkelijke stilte is, of een aan de oppervlakte gefabriceerde stilte. Een zogenaamde beleving van stilte en rust, die als laagje komt te liggen over een geest die eigenlijk nooit rust heeft gekend.
Vandaar dat als we opstaan uit onze meditatie, we ons een tijdje redelijk ‘zen’ voelen, en dan door de ‘schuld’ van onze omgeving binnen de kortste keren weer met onrust doordrenkt zijn.
Is het werkelijk zo dat we allerlei dingen moeten doen, methodes moeten toepassen, momenten moeten inplannen om rust te vinden? Ik gok dat er onder deze vraag naar rust een dieper verlangen schuilgaat: een verlangen naar geestelijke stabiliteit. Een geestelijke stabiliteit waardoor we tegen elke onrust opgewassen zijn. Een stabiliteit waardoor we zelfs in tijden van onrust, rust ervaren. Een stabiliteit waardoor we niet bij het minste geringste van onze sokkel donderen, omdat we een stilte in onszelf ervaren die groter is dan elke onrust die we te verduren krijgen.
Ik moest de studenten dus een teleurstellend, maar eerlijk antwoord geven: Nee, je gaat je hoofd niet zomaar uit krijgen. Dat is zelfs niet eens het streven. Bij je hoofd beginnen zal een gevecht opleveren dat je hoe dan ook gaat verliezen. Het is het ‘geestelijke pad’ waarop het zal moeten ontstaan. Als we het geestelijke pad goed en integer bewandelen, zal rust de vrucht zijn die we gaandeweg verwerven.
Ik hoor het mezelf zeggen op dat podium, en tegelijkertijd denk ik: hoeveel uur heb ik zelf niet in de lotushouding zitten mediteren? In allerlei moeilijke posities op mijn yogamat gelegen? Me suf gelezen over meditatie? Heb ik eigenlijk wel recht van spreken? Is het niet misschien zo dat deze ‘vlieguren’ noodzakelijk zijn?
Ik geloof het toch niet.
In mijn verhaal dragen deze ‘vlieguren’ enkel nog de waarde dat ze deel uitmaakten van een oprechte zoektocht. Een zoektocht die nu eenmaal vaak veel tijd kost. Verloren uren waren het dus niet. En misschien was ik er wel nooit gekomen als ik die uren op een andere manier had ingedeeld.
Maar de uiteindelijke bevrijding zat niet in die stilte uren, niet in een methode, of een beoefening. De uiteindelijke bevrijding kwam uit mijn eigen geest. Dat was het moment waarop de ‘jacht’ op rust over was. Mijn geest wist zijn koers, en dat was voldoende. Ik ontdekte hoe ik mijn geest moest ordenen om afgesteld te staan op God. En als ik dicht bij Hem ben, heb ik rust.
Er zijn pilaren waar wij in onze ziel op kunnen bouwen. Ons geestelijk huis moet stevig staan, anders zullen we bij elke wind wankelen. Wetend dat je geestelijk huis stevig staat, geeft rust.
‘Meditatie’ is iets dat we ervaren als onze geest leeg genoeg is om daarin de Heilige Geest te ontvangen. De vrucht; als we onze geest goed genoeg kennen, als we God goed genoeg kennen, dan zal het troebele water van onze geest helder worden, dan zijn we vaker leeg, en kunnen we vaker Gods aanwezigheid waarnemen en tot ons nemen.
Raad ik dan niemand aan om te mediteren? Terwijl ik net zelf de eerste twee Heilige Ruimte meditaties heb ingesproken? En af en toe een yin yoga sessie boek in de sportschool om de hoek? Nee, zeker niet. Meditatie is goed, zoeken is goed.
Mijn boodschap is: hang je ziel er niet aan op. Hang je ziel niet op aan welke beoefening dan ook. Hang je ziel zelfs niet op aan stilte. Gebruik de tools die jij nodig hebt, maar weet dat het geen vereiste is om het juiste pad te lopen.
Weet dit: échte rust zal het resultaat zijn van een juist bewandeld geestelijk pad.