Kan er uit Qatar iets goeds komen? Jazeker. Isaac. Zijn wijsheid en zijn spiritueel inzicht maakten hem beroemd, hij wordt ook vandaag nog altijd gelezen. We kennen hem als Isaac de Syriër, of als Isaac van Nineveh – maar hij begon als Isaac van Qatar, zijn geboorteland.
door Catharinus
Isaac was een mysticus, een zogenaamde woestijnmonnik. Strenge monniken waren dat, die een bar leven leidden, om zich helemaal te richten op de zuiverheid van hun ziel, en op de eenwording met God. Isaac leefde in de zevende eeuw, toen de islam het christendom in snel tempo verdrong. Ooit was hij met zijn broer ingetreden in een klooster in Qatar, en al snel verwierf hij faam om zijn wijsheid. Maar roem of aanzien deden hem niets. Een blauwe maandag (om precies te zijn vijf maanden) nadat hij was gebombardeerd tot bisschop van Nineveh (in het huidige Irak) gaf hij zijn zetel op en trok hij weer de woestijn in, naar een plek in het huidige Iran.
Hij geloofde in dat leven van afzondering. In een van zijn preken waarschuwt hij mede-monniken voor een duivelse verleiding – en hij schrijft het zo levendig dat je wel moet vermoeden dat deze stem ook in zijn oor fluisterde: ‘Ook dicht bij de wereld kunnen we een voorbeeldig gedisciplineerd leven leiden, gewoon zoals we dat nu ook doen, want wij zijn beproefd. Probeer het nou gewoon, als ik ongelijk heb, kunnen we altijd nog terug. De woestijn loopt niet weg.’
Vertrouw die stem niet, zegt Isaac. Wie in zuiverheid en waarheid wil leven, moet zich door niets laten afleiden. ‘Hoe die stem je ook smeekt, wat hij ook belooft, hij zal niet doen wat hij zegt. Als je eenmaal aan zijn verzoek hebt toegegeven, zal hij je ten val brengen, zodanig dat je niet in staat zult zijn om op te staan en terug te keren.’
Kom er maar eens om, in onze wereld. Neem alleen het WK voetbal in Qatar: de discussie of je er nu aan moet meedoen of niet vult al jaren hele krantenpagina’s, televisieprogramma’s en podcasts. Er is voor en tegen alles iets te zeggen. En niets zeggen is geen optie. Want je moet gaan of niet gaan. Er is geen zuivere keuze. En de rest van onze manier van leven biedt al net zo weinig ruimte voor zuiverheid.
Net als in de dagen van Isaac is het ook nu maar weinig mensen gegeven zich van die wereld af te keren en zich te richten op zuiverheid, wijsheid en waarheid, te streven naar één-zijn met God. Moet dat dan? Ik weet het niet. Wat ik geleerd heb is, dat juist de mensen die voor een radicaal ander pad kozen, mij een wonderlijke wijsheid hebben geleerd, een tijdsbesef dat vrij is van elk tijdsbesef, een onthechting van de wereld die voelt als een totale gehechtheid aan alles wat goed is en lof verdient.
Je kunt in de wereld nog zo je best doen, zegt Isaac, ‘Een ijveraar krijgt nooit gemoedsrust.’ En als het je niet lukt de onrust de baas te worden, vind je nooit echt vrede. En: ‘Wie vrede vreemd is, is vreugde vreemd.’
Nederigheid, liefde, stilte en vrede. Het zijn terugkerende thema’s bij Isaac. Over nederigheid: ‘Nederigheid concentreert de ziel tot één enkel punt door de kracht van de stilte. Een echt nederig mens heeft geen verlangen om door anderen gekend of bewonderd te worden, maar wil vanuit zichzelf in zichzelf ondergaan, niets worden, alsof hij nooit geborene is. Wanneer hij volledig in zichzelf verborgen is voor zichzelf, is hij volledig bij God.’
Over liefde: ‘Er bestaat liefde als een kleine lamp, die uitgaat als de olie op is; of als een stroom die opdroogt als het niet regent. Maar er is een liefde die is als een machtige bron die uit de aarde opwelt; die blijft voor altijd stromen en is onuitputtelijk.’
Over stilte: ‘Stilte is het mysterie van de komende wereld.’
Over vrede: ‘Sluit vrede met jezelf. En de hemel en de aarde zullen vrede sluiten met jou.’